W ostatnim czasie kondycja polskiej humanistyki stała się przedmiotem ożywionej debaty publicznej – czego wyrazem może być działalność Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej. Inspirując się poświęconym humanistyce numerem „Opcji” (nr 4/2014), postanowiliśmy uczynić ten problem tematem ostatniego, w wiosennym cyklu, spotkania w kawiarence katowickiego Centrum Informacji Naukowej i Biblioteki Akademickiej (CINiBA) – zwłaszcza, że termin spotkania (czwartek 25.06.2015) przypadał na ostatnie dni nauki szkolnej i sesji egzaminacyjnych.
W spotkaniu pod przewrotnym hasłem „Ostatni dzwonek dla humanistyki?” udział wzięli Zbigniew Kadłubek (Uniwersytet Śląski, „Fabryka Silesia”), Mirosław Tyl (Uniwersytet Śląski, „Opcje”), Monika Glosowitz („Opcje”, „artPapier”), Marta Baron (Uniwersytet Śląski, „FA-art”), a spotkanie prowadziła Sonia Gwóźdź-Rusinek.
Czasopisma literackie, kulturalne i naukowe, które są ważnym elementem rozwoju myśli humanistycznej, w czasie przebudowy systemu nauki w Polsce znalazły się w nowej dla siebie sytuacji. Zaproszeni eksperci, odnosząc się do pytań o tę sytuację, wyjaśnili takie elementy nowego systemu oceny czasopism i publikacji naukowych, jak np. ostro krytykowany ostatnio wskaźnik Impact factor i oparty o niego system przydzielania punktów za publikacje naukowe w prasie. Prof. Zbigniew Kadłubek zauważył, że czasopisma artystyczne, które dotąd były ożywczym tłem dla publikacji naukowych i często miały charakter synkretyczny, są dyskryminowane jako czasopisma niepunktowane. Marta Baron opowiedziała w tym kontekście o sytuacji kwartalnika „FA-art”, w którym oficjalnie naukowy charakter ma dział eseju.
Zastanawialiśmy się także, wraz z prof. Mirosławem Tylem, nad kształceniem filozoficznym w dobie powszechnej dostępności źródeł i populistycznych haseł pragmatyzmu w edukacji. Eksperci zgodzili się, że tkwi pewien paradoks w fakcie, że mówimy o kryzysie humanistyki w momencie, kiedy w porównaniu do czasów przeszłych mamy niezwykle łatwy, bogaty dostęp do dóbr kultury, tekstów, wyników badań. Monika Glosowitz, która współtworzy czasopisma o zasięgu sieciowym („artPapier” i „Opcje 1:1”), podkreśliła jednak, że darmowy dostęp w sieci niekoniecznie przekłada się bardzo szeroką recepcję – nawet w przypadku tekstów dobrych, podejmujących ważkie tematy.
Dyskutanci próbowali odpowiedzieć na pytania, czy kształcenie humanistyczne ma dziś sens praktyczny i czy musi go mieć. Okazuje się, że nauki ścisłe – które są, przez domagających się pragmatyzmu w edukacji, przeciwstawiane naukom humanistycznym – w XX wieku bardzo zbliżyły się w zakresie metod i środków opisu do takich dziedzin jak filozofia.
Zwracano uwagę na rolę humanistyki w kształtowaniu świadomych społeczeństw oraz na problemy z kształceniem na niższych etapach edukacji. Do rozmowy włączyli się obecni w kawiarence nauczyciele, doktoranci i studenci, którzy, jak się okazuje, postrzegają te kwestie z perspektywy zmian pokoleniowych – ostatecznie do ożywionej dyskusji przyłączyli się także redaktorzy czasopism i doktoranci, przywołując także konteksty historyczne (np. edukację w latach 20. XX wieku i wpływ sytuacji społecznej, feudalnej na rozwój humanistyki aż do XIX wieku).
Rozmowy trwały jeszcze po zakończeniu spotkania – niezmiernie cieszymy się zatem, że udało nam się sprowokować tak ożywioną dyskusję.
Organizatorzy katowickiej edycji „Kawy i Czasopism” chcą bardzo podziękować Centrum Informacji Naukowej i Bibliotece Akademickiej za współpracę, a także Miastu Katowice za dofinansowanie wydarzeń.
Mamy nadzieję, że zechcecie Państwo towarzyszyć naszym działaniom w sezonie jesiennym, zachęcamy zatem do śledzenia aktywności „Kawy i Czasopism” na stronach internetowych.
kawaiczasopisma.wordpress.com 